Op vrijdag 17 juni gaf Raisa Blommestijn een borrellezing op het partijkantoor van Forum voor Democratie.
Je bent gepromoveerd op de democratie van de Weimarrepubliek. Wat is het belang daarvan?
De Weimarrepubliek was de eerste democratische staatsvorm van Duitsland. Duitsland kende geen democratische traditie. Toen het duidelijk werd dat Duitsland de Eerste Wereldoorlog zou gaan verliezen, is er vrijwel van de ene op de ander dag een democratisch systeem gevestigd. Daar was ook wel steun voor onder de bevolking, maar het had geen wortels. Dat was het probleem van de Weimarrepubliek. Onder invloed van de economische crisis (hyperinflatie) en het Verdrag van Versailles vervreemdden steeds meer mensen van het democratische systeem. En dat blijft zo totdat de Weimarrepubliek in 1933 ten val komt door de machtsovername van Hitler.
Je bent heel somber over de staat van onze hedendaagse democratie. Vind je de democratie het redden waard?
Als je met democratie een systeem bedoelt waarin het volk invloed kan uitoefenen en beslissingen kan nemen, dan is die het beschermen waard. Maar als democratie betekent dat een kleine elite regeert en alleen als het ze uitkomt de steun van het volk probeert te verkrijgen, dan niet. Onze democratie draait vooral om een clubje mensen dat onderling de banen verdeelt en gesteund wordt door het parlement. De Tweede Kamer is een verlengstuk van de regering geworden waardoor van daadwerkelijke controle van de macht geen sprake meer is. Coalitiepartijen stemmen door de fractiediscipline mee met het regeringsbeleid. Dus de checks en balances functioneren niet. Maar het idee dat het volk de macht heeft en de regering kan corrigeren, vind ik intrinsiek goed en het behouden waard.
De Weimarrepubliek bezweek onder antidemocratische krachten. Wat zijn de krachten die vandaag de democratie bedreigen?
Het gewicht in de politiek is steeds meer komen te liggen bij partijen die wel de ‘stakeholders’ worden genoemd: ngo’s, overheden, intergouvernementele organisaties. Het primaat ligt niet langer bij de burger en zijn onvervreemdbare rechten. Die zijn soms ook heel hinderlijk voor de stakeholders. Denk aan de inperking van rechten tijdens de coronacrisis en de op handen zijnde onteigening van boeren. Tegelijk zie je dat juist het gevoel bij burgers dat ze geen invloed meer hebben op besluitvorming ze ook veel politiek bewuster maakt. Ze hebben geen vertrouwen meer in de instituties en de media en gaan zelf onderzoek doen.
Wat zou er moeten gebeuren om de democratie te redden?
Er zijn natuurlijk wel mogelijkheden om de democratie beter te laten functioneren. Dat moeten burgers in de eerste plaats zelf doen: minder van de staat verwachten en weer zelf verantwoordelijk worden. De politiek moet weer dichter bij de burger komen en daarvoor zou Nederland een heel aantal internationale verdragen op kunnen zeggen. De controlerende rol van het parlement zou versterkt kunnen worden. Ik denk dat kleinschaligheid ook heel belangrijk is om de burger weer bij de democratie te betrekken.
Op vrijdag 17 juni geeft Raisa Blommestijn een borrellezing op het partijkantoor van Forum voor Democratie. Voor maar € 2,50 koopt u hier een kaartje! Het adres is Herengracht 74 en we beginnen om 17:00.
