Marco van den Boomgaard is FVD-gemeenteraadslid en ervaringsdeskundige over Hongarije. Hij geeft een lezing voor het Renaissance Instituut over de Hongaarse politiek op vrijdag 6 januari. Haal uw kaartje hier.
Waar komt uw affiniteit met Hongarije vandaan?
Mijn affiniteit met Hongarije is meerledig. Zo is mijn vrouw een Hongaarse die uit Roemenië komt; voor de Eerste Wereldoorlog was Hongarije natuurlijk groter en behelsde het, tot het Verdrag van Versailles, ook grote delen van wat nu bijvoorbeeld Roemenië en Oekraïne is. Dit geldt ook voor Transsylvanië, waar mijn vrouw vandaan komt.
Verder komt mijn affiniteit met Hongarije voort uit het feit dat ik zelf vrij conservatief en christelijk ben opgegroeid. Veel van die waarden zie ik terugkomen in Hongarije en omringende landen. Juist doordat de Hongaren een geschiedenis van onderdrukking kennen, grijpen ze terug op hun Hongaarse trots: hun folklore, volksdansen en hun eigen taal, ook de Hongaarse minderheden in het buitenland houden hieraan vast. Via mijn vrouw heb ik dat écht mogen ervaren en ik heb daar veel respect voor. Het is fantastisch om dat te zien, te ervaren en een stukje ervan te mogen vertegenwoordigen.
Interessant vind ik ook de historische en religieuze verbindingen tussen Hongarije en Nederland. Ook Hongarije is, in tegenstelling tot wat men misschien denkt, grotendeels calvinistisch - net als Nederland. Premier Orbán is zelf lid van de Hongaarse Gereformeerde kerk en zijn vrouw is katholiek. Michiel de Ruyter heeft in Spanje eens 28 gereformeerde Hongaarse predikanten bevrijd. Nog steeds zijn Hongaren hier dankbaar voor: dat wordt prachtig gesymboliseerd door het feit dat de Hongaarse ambassadeur jaarlijks een krans legt bij de Nieuwe Kerk in Amsterdam, waar Michiel de Ruyter begraven is.
Er is op dit moment veel te doen om het conflict tussen Hongarije en en de EU over de invulling van het democratische proces. Hoe kijk jij hiernaar?
Ik kijk er meer naar vanuit het Hongaarse standpunt. De houding van de EU in dit conflict is wrang. Ursula von der Leyen zei op een zeker moment dat Europa de 'tools in handen' had, waarmee ze doelt op het bevriezen van de tegoeden van de EU voor Hongarije. Omdat de EU aanvankelijk dacht dat de progressief-liberale alliantie de verkiezingen van 2022 zou kunnen hebben, is het slechts bij een dreigement gebleven. Toen Orban won, wilde de EU Hongarije alsnog straffen. Waarom? Vanwege het illiberalisme van de progressievelingen iin het Westen. Ze accepteren alleen links-liberale agenda's - meer niet. Dat is nogal een beperking van de Democratie, nietwaar? Een christelijk-conservatieve democratie is gewoonweg niet minder democratisch, maar dat wil de EU alsmaar minder erkennen. En zolang dit blijft bestaan; wordt de democratie steeds verder uitgehold.
De invulling van democratie wordt dus als ideologisch wapen gebruikt door de EU om haar tegenstanders uit te schakelen?
Ja, en dan draait de EU het om door te zeggen dat Orbán een autocraat zou zijn. Dit is natuurlijk pertinent onwaar. Het is een staaltje projectie, wat perfect in de agenda van de EU past.
Zo wordt er bijvoorbeeld het verhaal verkocht dat er in Hongarije maar beperkte academische vrijheid zou zijn, omdat de Hongaarse overheid de Central European University, gesticht door de bekende zakenman George Soros, heeft gesloten. Maar de reden van die sluiting had niks te maken met de aard van die universiteit. Het enige wat Hongarije van die universiteit vroeg, is dat ze een hoofdkantoor moesten hebben in het land waarin ze opereren. In Nederland hebben we vergelijkbare wetgeving. Maar daar wilde deze Soros-universiteit niet aan meewerken. Toen is het verboden. Dat was natuurlijk koren op de molen van progressief-liberaal Europa, terwijl het gewoon de normale gang van zaken was. Alles wordt verdraaid.
Het komt erop neer dat Hongarije een hindernis is voor progressief-liberale plannen, omdat Hongarije bewijst dat je als land enorm kan floreren als een conservatieve democratie. Voor COVID was het zelfs de snelst groeiende economie van Europa.
Maar Hongarije is natuurlijk wel onderdeel van de Europese Unie en wil dat ook blijven. Hoe kijken zij dan naar de aanvallen van de EU op hun democratie en cultuur? Is het geen twistpunt?
Dat is het zeker. Enerzijds is Hongarije economisch gebaat bij de EU, anderzijds wil Hongarije niet overheerst worden door grotere buitenlandse spelers. Dat komt natuurlijk door de geschiedenis van het land. Ze zijn bezet geweest door de Ottomanen en de Habsburgers en delfden iedere keer het onderspit. Na de Eerste Wereldoorlog werd het land drastisch verkleind en dertig jaar later kwam weer de overheersing door de Sovjet-Unie. Dit is waarom zo een grote aversie hebben ontwikkeld, en die diepe trots waar ik het eerder over had, tegen buitenlandse machten. Tegelijkertijd beseffen de Hongaren ook dat ze middenin Europa liggen en niet ontkomen aan samenwerking met andere landen. Deze complexiteit ligt ten grondslag aan de patstelling waar zich in bevinden met de EU. Het oorspronkelijke lidmaatschap - dat je als nationale staat je draai moet kunnen vinden binnen Europa - daar zijn ze een voorstander van. Maar wat de EU nu doet is onder andere het opleggen van een ideologie die niet past bij de aard van het land. En daar hebben ze nooit voor getekend.
Komt de progressief-liberale invloed waar je het over hebt voornamelijk vanuit de EU. Of zijn er ook andere invloedsstromen?
Er zijn genoeg invloeden op de Hongaarse democratie van buitenaf. Een goed voorbeeld zijn de verkiezingen van afgelopen april '22. Er was voornamelijk een strijd tussen twee grote blokken. Aan de ene kant Fidesz, de partij van Orbán, en aan de andere kant een grote alliantie van bijna alle andere partijen. Daar zaten onder andere het rechtse Jobbik, de links-liberale Democratische Coalitie, en de Hongaarse socialistische partij in. En wat blijkt dan na de verkiezingen? Dat er door Amerikaanse fondsen miljoenen zijn gegeven aan die alliantie. Dat krijgt nu nog een juridisch staartje, want in Hongarije is buitenlandse financiering net als in Nederland niet toegestaan. Waar FVD in Nederland vaak van wordt beschuldigd, dat we zogenaamd geld zouden ontvangen van bijvoorbeeld Poetin, gebeurt in Hongarije daadwerkelijk bij de tegenstanders van Orbán, maar dan vanuit Amerika.
Hoe gedraagt Hongarije zich in het huidige conflict met Rusland?
Ze doen het heel netjes. Na de Eerste Wereldoorlog is een heel groot stuk van Hongarije naar Oekraïne gegaan en was voor de Hongaarse minderheid erg moeilijk. Als je in de media las hoe er tussen 2010 en 2012 is omgegaan met de Hongaren in Oekraïne, dat was platgezegd bij de beesten af. Je moet je voorstellen dat er nieuwsberichten waren dat mensen niet meer de Hongaarse taal mochten spreken, hun volkslied mochten zingen of de vlag mochten hijsen. Als ze wisten waar Hongaren woonden, konden daar molotov cocktails door de ruiten gegooid worden, en daar werd nooit echt hard op ingegrepen. Een nieuwsbericht dat ik me nog herinner, ging over een Hongaars meisje die thuis lag te slapen toen er beneden een vuurbom in haar huis werd gegooid. Dat zijn de situaties die in die jaren speelden.
Maar toen het conflict tussen Oekraïne en Rusland losbrak, zag je dat Hongarije de grenzen openstelde en niet alleen de Hongaarse minderheden, maar ook Oekraïners ruimhartig opving. Dat getuigt wat mij betreft van een goede ziel. Maar Hongarije heeft wel de insteek dat we moeten inzetten op vrede, en niet op het leveren van wapens en munitie, wat alleen maar escalatie van het conflict in de hand werkt.
