Morgen houdt Ineke van Wijhe een borrellezing over de bakermat van de democratie: het Athene van meer dan 2500 jaar geleden. Vaak wordt erop gewezen dat vrouwen en slaven er geen stem hadden. Maar er valt ook zeker nog wel wat te leren van de oude Grieken.
Inderdaad, wie stelt dat wij alles hier veel beter geregeld hebben, die is gespeend van elke realiteitszin en gezond verstand, zo is Ineke stellig van mening. Wil je ook graag horen wat zij morgen te vertellen heeft, meld je dan aan via de volgende link: Borrellezing Ineke van Wijhe - Forum voor Democratie (fvd.nl).
Wie is Ineke?
‘Ruim twintig jaar geleden ben ik samen met mijn man naar Griekenland verhuisd. In Nederland hadden we het idee dat we alleen maar leefden om te werken. En we besloten dat het anders moest. We wilden vooral werken om te leven. Dat gaat daar veel gemakkelijker dan hier.
Wij zijn verliefd op Griekenland geraakt. Niet alleen maar vanwege het weer, maar ook vanwege de mentaliteit van de mensen, de cultuur en de rijke geschiedenis. Vooral in de steden vind je overal de resten van een roemrucht verleden.
Ik raakte zo enthousiast over het land dat ik tot mijn pensioen culturele rondreizen geleid heb om toeristen te vertellen over de rijkdom, niet alleen maar van het oude Griekenland, maar ook al het moois wat het op dit moment te bieden heeft.’
U komt niet meer terug?
‘We hebben hier in Nederland al onze kinderen en kleinkinderen wonen. We komen nog regelmatig graag bij hen op visite. Maar zeker gezien de gebeurtenissen van de laatste jaren piekeren we er niet over om ons opnieuw in Nederland te vestigen. Ondanks de ogenschijnlijke welvaart die hier heerst, geven we de voorkeur aan de vrijheid die we in Griekenland hebben!
Naast het feit dat we hier familie hebben, zien we Nederland toch vooral als missiegebied om de mensen er bewust te maken van het feit dat ze weliswaar denken in een democratie te leven, maar dat dat nog niet betekent dat ze ook vrij zijn.’
Hoe was dat ooit in het oude Athene?
‘Athene is de bakermat van onze democratie. Ruim 2500 jaar gelden werd deze stad geregeerd door het volk zelf. Dat is iets dat daarvoor op die schaal nog nooit was vertoond. Bedenk dat Athene in die tijd stad was van ongeveer een half miljoen inwoners.
Natuurlijk was die democratie er niet van de een op de andere dag. Ze heeft zich gevormd in een periode die strekte van de zevende tot de vijfde eeuw voor Christus.
Tijdens vergaderingen zaten alle mannen, gefortuneerden en minder bemiddelden, naast elkaar om te debatteren over zaken die het algemeen belang van de stad aangingen. En na elk debat volgde een stemming over bepaalde voorstellen, waarbij een meerderheid de doorslag gaf.’
Vrouwen en slaven hadden er geen stem…
‘Dat klopt. Daar wordt tegenwoordig nogal laatdunkend over gedaan. Maar 2500 jaar geleden stond Athene qua beschaving op eenzame hoogte. En hoe lang hebben wij er in het zogenaamd beschaafde westen over gedaan voordat de slavernij werd afgeschaft en vrouwen stemrecht kregen? Halverwege de vorige eeuw golden vrouwen in Nederland nog als handelingsonbekwaam!’
Maar inmiddels is de democratie hier toch verder ontwikkeld dan in het oude Athene?
‘Ik geloof niet in een ideale democratie. Destijds was Athene haar tijd ver vooruit – ook al was de situatie daar niet voor iedereen ideaal. Maar dat laatste geldt ook nu nog. Zijn wij in Nederland echt zo democratisch als we zelf graag geloven? En betekent democratie hier dat er geen sprake is van rechtsongelijkheid?’
Kunnen we misschien ook nog iets van Athene leren?
‘Het grote verschil tussen Nederland en het oude Athene is gelegen in het feit dat daar sprake was van een directe democratie. De stad werd geregeerd door een dagelijks bestuur. Maar als er echt belangrijke zaken waren waarover een beslissing moest worden genomen, dan mocht het volk zelf daarover debatteren en volgde er daarna een stemming.
Natuurlijk kan dat in Nederland niet zomaar over elk onderwerp. Zoals gezegd had Athene een half miljoen inwoners, terwijl er in Nederland binnenkort 20 miljoen wonen. Maar ook hier kan over echt belangrijke issues het volk geraadpleegd moeten worden. Dat is nu niet zo. De invloed van het gewone volk op veel beleidsthema’s is per saldo minimaal. Als het om directe volksinspraak gaat kunnen we inderdaad nog wel wat leren van die oude Atheners!’
