Hans van de Breevaart
Zojuist verscheen bij Amsterdam Books Vrij wel on beperkt van Gert Jan Mulder. Een prachtig uitgegeven boek dat ik iedereen graag ter lezing aanprijs. Een diepe buiging voor de wijze waarop deze man, ondanks zijn beperkingen, nog elke dag van het leven geniet. De ironische wijze waarop hij daarnaast de houding tegenover vrijheid en seksualiteit gedurende onze geschiedenis te kijk zet, is niet alleen leerzaam maar ook zeer onderhoudend.
Mulder was promovendus op het onderwerp globalisme bij oud-premier Ruud Lubbers, die destijds als hoogleraar globalisering verbonden was aan Tilburg University. Hij werkte jarenlang als topbankier in met name Zuid-Amerika. Vervolgens vestigde hij zich als boer in Uruguay en kreeg meer recent bekendheid als rechts-denkend Twitterfenomeen. Al meer dan twintig jaar slaagt hij erin om als rolstoelafhankelijke letterlijk een dolgelukkig – met nadruk op ‘dol’ – en zeer actief leven te leiden. Hij is drie keer getrouwd geweest en heeft zich, samen met alle vrouwen die hun leven met hem gedeeld hebben en zich ook op dit moment over hem ontfermen, het leven in Zuid-Amerika eigen gemaakt.
Energiek, ondanks beperkingen
De op het eerste gezicht wat wonderlijke titel van Mulders boek vertelt op kernachtige wijze zijn hele levensverhaal. Hij voelt zich, ondanks alle lichamelijke beperkingen en verantwoordelijkheid als vader van zes kinderen en opa van twee kleinkinderen, een vrij man. Hij ontkent zijn lichamelijke beperkingen niet, maar heeft ervoor gekozen zich te focussen op wat hij nog wel kan en daar met volle teugen van te genieten.
‘Lang zal hij leven!’ zo roept hij uit. Hij hoopt kennelijk heel erg oud te worden, zo ben je geneigd te denken. En dat is ook zeker zo. Sterker nog: hij houdt er serieus rekening mee dat de wijze waarop hij van het leven geniet ervoor zal zorgen dat hij 100 jaar wordt.
Even voor de goede orde: hij was 45 jaar toen hij te horen kreeg dat hij aan een zeer zeldzame verlamming van bepaalde spiergroepen leed. Inmiddels is hij 65 jaar. Terwijl er mensen zijn die bij een dergelijke ziekte mogelijk aan euthanasie denken, stemt het vooruitzicht van 35 jaar op deze wijze verder leven hem intens gelukkig.
Voor sommigen is een dergelijke levensinstelling volstrekt onbegrijpelijk. In plaats van hem te volgen, zullen ze eerder geneigd zijn Mulder met zijn ‘Lang zal hij leven!’ voor gek te verklaren.
Mocht je zelf ook die neiging hebben, wees dan gewaarschuwd, want het wordt nog veel gekker. Hij doelt met die uitroep namelijk niet zozeer op zijn eigen leven, als wel op die van – u leest het goed – zijn jonge heer. Al van jongs af aan is die ook zonder stimulerende middelen nogal ‘opstandig’. En die opstandigheid is met de jaren niet afgenomen. Integendeel!
Gezond verstand
Natuurlijk beleeft Mulder daarnaast veel plezier aan het goede stel hersens waarmee hij begiftigd is. Hij is nog perfect in staat zijn leven zelf vanuit zijn rolstoel te regelen. En hij heeft nog altijd een scherp oog voor wat er mis is in Nederland.
Mulder snapt niets van de klimaatgekte waar nogal wat mensen tegenwoordig last van hebben. Er is volgens hem altijd al sprake van klimaatverandering geweest. Laten we ons aanpassen in plaats van onszelf wijs te maken dat wij die verandering wel eens eventjes kunnen stop zetten, zo raadt hij ons terecht aan.
Hij snapt niets van het opengrenzenbeleid van de afgelopen decennia. Wie studie heeft gemaakt van de vele culturen die onze wereld rijk is, weet dat de verschillen daartussen soms van dien aard zijn dat ze zich onmogelijk laten integreren. Laten we dan ook stoppen met het importeren van culturen die zich niet laten verenigen met de onze.
Mulder snapt niets van het gemak waarmee elementaire vrijheden werden geofferd in de strijd tegen het coronavirus. Iedereen die de cijfertjes serieus nam zag dat het virus niet veel gevaarlijker was dan een stevige seizoensgriep. En ook die hebben we nodig om onze weerstand op pijl te houden. Lockdowns en vaccins zijn daardoor eerder contraproductief.
Hij snapt niets van een land dat zijn soevereiniteit zo gemakkelijk weggeeft aan allerlei supranationale instanties. Een dergelijke concentratie van macht in handen van mensen die hun zogenaamde onderdanen niet kennen is recept voor totalitarisme.
Hij snapt niets van de woke-gekte die de westerse wereld in haar greep heeft. Zonder duurzame relaties tussen mannen en vrouwen, gericht op voortplanting is onze beschaving vroeg of laat ten dode opgeschreven.
Vrijheidslievend
Mulder houdt een ‘verwijfd’ soort politici verantwoordelijk voor het beleid dat tegenwoordig gevoerd wordt. Daarmee bedoelt hij vrouwen niet te beledigen. Waar het hem om gaat is dat de mannen die op dit moment aan het roer staan niet meer bezig zijn met zaken waar het in de politiek om zou moeten gaan: het voortbestaan van onze beschaving en het waarborgen van de vrijheden die onze beschaving ooit groot maakten.
In plaats daarvan beloven onze politici ons een risicovrij leven – met alle risico’s van dien dat wij allemaal verwijfd worden. Volgens Mulder hoort het nemen van risico’s bij een vrije en vitale samenleving.
Zelf is Mulder naar eigen zeggen een zogenaamde ‘libertariër’. Dat houdt in dat hij ervan overtuigd is dat de overheid zich liefst zo min mogelijk met burgers moet bemoeien. Ieder is verantwoordelijk voor de wijze waarop hij zijn eigen leven inricht. Er is pas reden voor de overheid om in te grijpen wanneer daarbij het leven of het bezit van andere burgers schade wordt toegebracht.
Aangezien de overheid zich in Nederland, al dan niet in opdracht van supranationale instanties, met vrijwel elk aspect van de levens van burgers bemoeit, leven wij hier in een totalitaire samenleving. Om die reden is hij ook niet van plan om terug te komen. Ondanks het feit dat het met de rechtsstaat in Uruguay niet in alle opzichten rooskleurig is gesteld, ervaart Mulder er meer vrijheid dan hij ooit in Nederland heeft gehad.
Mulder begrijpt niets van mensen die zich door een overheid tot slaaf laten maken zoals dat in Nederland gebeurt. Hij begrijpt sowieso weinig van het volkskarakter zoals dat in deze contreien op dit moment dominant is. Zijn oordeel daarover is ronduit vernietigend: ‘wij Nederlanders zijn koude, kille, emotieloze, humorloze, passieloze, erotiekloze, ritmeloze, melodieloze, kleurloze, gevoelloze en fantasieloze mensen’!
De vraag of een dergelijke type mensen de oorzaak of het gevolg is van een totalitair regime beantwoordt Mulder niet.
Verliefd op Zuid-Amerika
In Zuid-Amerika is er niet alleen meer vrijheid dan in ons land; daar wordt het leven ook geleefd op het ritme van de muziek, houden mensen nog oprecht van elkaar en laten dat op de hun eigen warme wijze merken. Tegenwoordig begroeten wij elkaar alleen nog van afstand, terwijl vroeger tenminste nog handen werden geschud. In Zuid-Amerika begroet men elkaar in plaats daarvan met een innige omhelzing en kust men elkaar – ook mannen onderling!
Mulders liefde voor Zuid-Amerika spat van vrijwel iedere bladzijde af. Sterker nog: hij is verliefd op het continent. Met uitzondering van Cuba, dat hem vanwege haar totalitaire karakter met innerlijke weerzin vervult. Dat gaat zo ver dat het hem tot nu toe belette verliefd te worden op Cubaanse vrouwen. Want met mensen die zich al zoveel jaren onderwerpen aan een dergelijk regime moet wel iets grondig mis zijn.
En van verliefd worden weet Mulder alles. Overal, van Mexico tot Argentinië en van Brazilië tot Venezuela, heeft hij wel amoureuze avonturen beleefd. En echt niet alleen maar voordat hij voor het eerst in het huwelijk trad.
Ongeschikt voor het huwelijk
Volgens Mulder is hij op dit punt geen uitzondering. Het probleem is alleen dat de meeste mannen er minder open over zijn dan hij. Mannen zijn van nature niet monogaam, zo luidt zijn stelling. Mannen willen maar een ding: zich zoveel mogelijk voortplanten. Aangezien één vrouw niet in staat is aan die drang te voldoen, is hij voor de bevrediging van zijn behoeften noodzakelijkerwijs aangewezen op meerdere vrouwen.
Mulder erkent dat zich daarbij problemen voordoen. Vrouwen voelen zich weliswaar aangetrokken tot avontuurlijke mannen, maar geven per saldo toch de voorkeur aan iemand die in staat is een veilige omgeving te creëren voor hun kinderen. Alleen al om die reden stikken zij doorgaans van jaloezie wanneer zij het idee hebben dat er ook andere vrouwen in het spel zijn.
Mulder erkent ook dat het stranden van zijn huwelijken op zijn minst voor een deel te maken had met zijn onvervulde behoefte aan seksuele bevrediging en de onbedwingbare neiging om vreemd te gaan. Hij erkent dat dit hemzelf veel verdriet heeft gedaan, zeker ook bij de gedachte aan de impact die het had op de levens van zijn kinderen. En dat ook zijn vrouwen reden hadden tot klagen snapt hij.
Daarom bevreemdt het dat hij enigszins rancuneus doet over de manier waarop hij en zijn tweede vrouw uit elkaar zijn gegaan. Hij noemt haar slechts een keer bij haar naam – en dan nog met de grootst mogelijke moeite. Zonder de details van het verhaal te kennen valt me dat toch wel wat tegen van hem.
Niettemin: man met een missie
Daarmee is geen oordeel gegeven over het vreemdgaan en het stranden van Mulders huwelijken als zodanig. Shit happens! En het mislukken van iets als gevolg van onbedwingbare seksuele driften is op zichzelf niet erger dan het mislukken van welk avontuur in het leven dan ook.
Mulder zelf lijkt ook weinig last te hebben van schuldgevoel. Hij erkent zijn tekortkomingen – ook tegenover degenen die daarvan mede de gevolgen dragen. Maar het is wat het is. Hij kan ook niets veranderen aan zijn brein, chemische huishouding en natuurwetmatigheden die zijn lichaam regeren. Daarover kan men zich schuldig voelen en zich eindeloos beklagen, maar veranderen doet dat niets, zo is hij stellig van mening.
Wat dat betreft is hij Jan Cremer dankbaar. Door in geuren en kleuren over zijn seksuele avonturen te vertellen, brak hij voor Mulder op jonge leeftijd al de ban. Hetzelfde gold voor Jan Wolkers, die bovendien ook nog eens afrekende met wijze waarop gereformeerden doorgaans oordelen over alles wat in hun ogen als seksueel wangedrag gold.
Wat dat betreft lijkt Mulder een man met een missie. Want de manier waarop hij over zijn drang naar lichamelijke bevrediging schrijft dient niet alleen maar ter zelfrechtvaardiging. Hij voert hier een strijd tegen iets dat ook na de jaren van de seksuele revolutie nog altijd gestempeld lijkt door iets dat diep in onze cultuur verankerd is. Bij dat ‘iets’ zijn we hier geneigd te denken aan de spreekwoordelijke calvinistische preutsheid. Maar bij katholieken hing de vlag er lange tijd niet anders bij.
Het dogma van het lichaam als gevangenis van de geest
Zonder zijn naam te noemen lijkt Mulder hier in gevecht met Plato, de Griekse wijsgeer die eeuwenlang de meeste invloed heeft gehad op de westerse beschaving. Zonder iets af te willen doen aan de blijvende relevantie van zijn denken voor onze beschaving, is forse kritiek op zijn denken over lichamelijkheid en seksualiteit mijns inziens terecht.
Plato was degene die het lichaam de gevangenis noemde van onze geest. Ieder van ons had volgens hem een strijd te voeren tegen zijn lichamelijke driften, aangezien die de juiste werking van de geest belemmerden. Die driften dienden dan ook beteugeld te worden. Tot het moment van sterven – dan volgde namelijk de definitieve bevrijding van de geest uit het lichaam.
Die negatieve waardering van het lichamelijke en de daarbij behorende driften kenmerkte ook het denken van de kerkvader Augustinus. En in de kerkelijke traditie na hem werd van afzien van seksuele activiteiten gezien als een voorwaarde voor heiligheid. Dat die staat van heiligheid niet voor iedereen was weggelegd, begreep eerder Paulus al. Daarom raadde hij een ieder die niet over de gave van onthouding beschikte, te trouwen.
Pas met de Reformatie kwam er binnen de kerken wat meer oog voor de positieve waarde van het lichamelijke. Luthers huwelijk met een voormalige non stond symbolisch voor de breuk met de platonische scheiding van heiligheid en seksualiteit.
Toch is ook de Reformatie nooit gekomen tot een waardering voor lichamelijke schoonheid en de aardse geneugten zoals die bijvoorbeeld kenmerkend was voor de Renaissance. Het was ook niet voor niets dat er vanuit de Nederduitse Gereformeerde Kerk steeds opnieuw bewegingen opkwamen voor strengere zeden en strafbaarstelling van hoerenloperij. Dat wij een grote mate van tolerantie kenden was slechts te danken aan de dominantie van de zogenaamde ‘rekkelijken’ hier te lande.
De seksuele revolutie: ontsporing of bevrijding?
De seksuele revolutie in de vorige eeuw heeft geprobeerd voor eens en altijd af te rekenen met de Platonische visie op seksualiteit. Een belangrijke inspiratiebron vormde daarbij het werk van de Franse filosoof Michel Foucault. Hij beweerde dat het lichaam niet de gevangenis was van de geest, maar – omgekeerd – de geest een gevangenis voor het lichaam. De manier waarop wij gewend waren onderscheid te maken tussen mannen en vrouwen was niet meer dan een ‘sociaal construct’. Het was zaak het lichaam uit dat denken te bevrijden en elk individu op zoek te laten gaan naar een eigen seksuele oriëntatie – desnoods telkens weer opnieuw, aldus Foucault. Zo bezien is de huidige woke-ideologie – van lhbti tot pedofilie – een late nageboorte van de door hem gelegitimeerde seksuele revolutie.
Hoe zit dat met Mulder? Zijn benadering van seksualiteit staat lijnrecht tegenover die van Plato. Maar tegelijkertijd keert hij zich tegen het zijns inziens ‘verwijfde’ woke-denken zoals dat door de geestelijke nakomelingen van Foucault wordt gepropageerd.
Wat is volgens hem dan de winst van de seksuele revolutie? In lijn met het denken van Mulder kunnen we daarop antwoorden: de erkenning dat het lichaam niet minder is dan de geest en dat toegeven aan seksuele driften op zichzelf niet zondig is. Voorwaarde is dat daarbij de ander niet gezien wordt als gebruiksvoorwerp, maar dat er sprake is van wederzijdse liefde en dankbaarheid voor datgene wat die ander voor je betekent.
Maar, anders dan bij Foucault, is het voor Mulder onbestaanbaar om daarbij te twijfelen aan het essentiële onderscheid tussen mannen en vrouwen. Dat zijn voor hem vaststaande elementen van de natuurlijke werkelijkheid – precies ‘zoals God het bedoeld heeft’.
Zoals God het bedoeld heeft
‘God’ is voor Mulder niet per se de God van het christendom. Dat heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat die God teveel is vereenzelvigd met de God van Plato. Dat misverstand is hem moeilijk aan te rekenen gezien de christelijke houding tegenover seksualiteit door de eeuwen heen.
Wanneer het over geloof gaat zegt hij meer affiniteit te hebben met ene Sadhguru. Vooral diens benadering van de werkelijkheid en de essentiële goedheid ervan, spreekt hem aan. Een citaat:
Sadhguru vindt dat gelovigen een enorme verantwoordelijkheid dragen voor het misverstand dat zij hun volgelingen meegeven wanneer zij zeggen dat de hemel straks, na dit aardse leven, zoveel mooier zal zijn. Alles perfect, alleen maar harmonie, vrede en liefde. Maar, zo vindt hij, dat paradijs bestaat al. Dat is hier op deze prachtige planeet. Alleen zijn wij mensen onmachtig om dat in te zien en om die planeet als een paradijs te behandelen. Wij maken er zelf samen een potje van…
De opvatting dat de aardse werkelijkheid in essentie goed is, sluit aan bij de Joodse en christelijke overtuiging dat God na de schepping van deze wereld ‘zag dat het goed was’. De puinzooi die we niettemin regelmatig tegenkomen in dit ondermaanse is de schuld van mensen die denken dat ze Gods scheppingswerk zo nodig moeten overdoen.
Volgens Mulder is seksualiteit goed, evenals de hang naar seksuele bevrediging. Vanuit de opvatting dat God de wereld goed geschapen heeft, zouden zowel Joden als christenen dat moeten onderschrijven. Daarom kan ik me zijn ‘Lang zal hij leven!’ ook als christen goed indenken.
Is daarmee zijn levensstijl gerechtvaardigd?
Maar wat te zeggen van zijn eigen levensstijl waarin zijn seksuele behoeften zo groot bleken, dat ze niet door een vrouw te bevredigen bleken?
Om te beginnen heb ik de indruk dat hij er ter rechtvaardiging van zijn eigen levensstijl naar mijn idee net wat te vlot vanuit gaat dat monogamie niets voor mannen is. De wetenschap van de menselijke evolutie laat zien dat er regionaal grote verschillen zijn tussen de manier waarop man-vrouw-verhoudingen zich de afgelopen duizenden jaren hebben ontwikkeld. Daarbij blijkt monogamie alleen al vanwege natuurlijke omstandigheden in Noordwest-Europa iets meer gebruikelijk en minder problematisch dan elders in de wereld.
Daarnaast is het de vraag of de mannelijke behoefte aan seks over het algemeen inderdaad zo groot is dat die binnen het huwelijk niet te bevredigen zou zijn. De misdadige gewoonte om vrouwen te besnijden, zoals die in sommige Arabische en Afrikaanse culturen voorkomt, veronderstelt toch op zijn minst een van nature redelijk ontwikkelde seksdrive bij vrouwen. En het feit dat in landen als Brazilië partners doorgaans tevreden zijn over hun seksleven zal toch ook zeker samenhangen met de mate waarin stellen in staat zijn elkaar te bevredigen.
Ten slotte: om aan te geven hoezeer er vanuit de Joodse traditie waarde aan goede seks wordt gehecht, schreef de orthodoxe rabbi Shmuel Boteach samen met de ons allen welbekende Pamela Anderson het boek Lust for Love. Rekindling Intimacy and Passion in Your Relationship (2018).
Soms is het echt niet anders…
Dat laat onverlet dat er mannen zijn die over zoveel seksuele energie beschikken, dat de kans inderdaad klein is dat daaraan door één vrouw naar tevredenheid kan worden beantwoord. In plaats van dat feit te ontkennen stelt Mulder terecht dat beter is daarmee pragmatisch om te gaan. Sommige culturen hebben daar zelfs speciale regelingen voor. Zo bestaat in de Arabische wereld de mogelijkheid van polygamie. Uit eigen ervaring weet ik dat in christelijk Afrika onder invloed van de westerse cultuur het hebben van meerdere vrouwen weliswaar bij wet verboden is, maar dat men zich daar in de praktijk vaak niet aan houdt. Wel dient in dergelijke gevallen het initiatief daartoe van de vrouw met wie de man gehuwd is uit te gaan. Bovendien geldt de ongeschreven regel dat mannen ervoor dienen te zorgen dat het hun vrouwen en de kinderen die zij bij hen hebben verwekt aan niets ontbreekt.
Mulder is nuchter genoeg om het gecompliceerde van dergelijke constructies in te zien. Jaloezie gooit niet zelden roet in het eten. De bevrediging van seksuele behoeften binnen de grenzen van het monogame huwelijk geniet dan ook zijn voorkeur. Letterlijk zegt hij: ‘Aan alle gehuwde of samenwonende stellen die het wel goed hebben met zijn tweeën: van harte gefeliciteerd! Ik benijd u!’
Tegelijkertijd moet hij toegeven dat het hem met de beste wil van de wereld nooit is gelukt om een dergelijke staat duurzaam te bereiken. En het gaat hem nu zeker niet meer lukken. Alle energie die hij vroeger nog kwijt kon in werk, sport en sociale activiteiten, zo zegt hij zelf, kan er nu alleen nog maar uit via zijn jonge heer. En als er in dat geval mooie vrouwen beschikbaar zijn die hem trouw terzijde staan en hem daarbij een handje willen helpen, dan kan ik me voorstellen dat hij zichzelf gelukkig prijst.
…en dan is het goed
Tegen alle mannen die daarmee problemen hebben zeg ik: Grow a pair!
Wees vooral dankbaar dat je eigen seksuele behoeften door vrouwlief voldoende bevredigd worden. Laat het verhaal van Mulder bovendien een aansporing zijn om, ondanks al je eigen beperkingen misschien, met evenveel vreugde van het leven te genieten als hij dat doet.
Wat dat betreft is de voorkant van het boek treffend gekozen. Mulder zelf prijkt daarop, zongebruind, goed gekleed en voorzien van een kleurige das. Naast hem, op de achtergrond, zien we het silhouet van zijn naakte minnares. Gebogen over de rand van het zwembad bij hem in de achtertuin, kijkt ze uit over de eindeloze vlakten van Uruguay. Carpe diem!
Mij rest na lezing van Mulders memoires dan ook niets anders dan hem, zijn jonge heer en alle mensen die hem lief en dierbaar zijn nog een lang en gelukkig leven toe te wensen! Het is jullie van harte gegund!
N.a.v. Dr. Gert Jan Mulder, Vrij wel on beperkt. Memoires van een wonderbaarlijk leven. Uitgave van Amsterdam Books, 2023; 348 blz.; € 21,95.
